Sposobów na przepisanie mieszkania na dziecko przez rodzica jest w polskim prawie kilka. Choć najbardziej oczywistym wydaje się być dokonanie odpowiedniego zapisu w testamencie, to jednak ustawodawca dopuszcza też przeniesienie własności za życia rodzica. Możliwe jest zatem sporządzenie umowy darowizny lub umowy dożywocia, które, choć rządzą się nieco innymi zasadami, pozwalają osiągnąć taki sam skutek, czyli przekazać mieszkanie córce lub synowi.
Przepisanie mieszkania na dziecko za życia – sposoby
W polskim prawie istnieje kilka możliwości przekazania mieszkania dziecku jeszcze za życia rodzica. Choć wiele osób myśli o testamencie, równie skuteczna jest:
- umowa darowizny
- umowa dożywocia.
Obie formy pozwalają na przeniesienie własności nieruchomości, różniąc się jednak zasadami i skutkami prawnymi.
Przepisanie mieszkania w formie darowizny
Jednym ze sposobów przepisania mieszkania na dziecko jest sporządzenie umowy darowizny, której przedmiotem będzie rzeczone mieszkanie. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca, w tym wypadku rodzic, zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, czyli syna lub córki, kosztem swojego majątku. Co warte podkreślenia, przedmiotem darowizny może być zarówno mieszkanie stanowiące własność rodzica, jak i nieruchomość objęta spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu.
Skutkiem umowy darowizny jest przeniesienie własności nieruchomości na dziecko od razu. Zatem syn lub córka mogą dysponować mieszkaniem zgodnie ze swoją wolą tuż po podpisaniu umowy.
🤓 Sprawdź także 👉 👉 Czy można cofnąć darowiznę po 10 latach? ‼️⌛
Ile kosztuje przepisanie mieszkania na dziecko w formie umowy darowizny?
Przepisanie mieszkania na dziecko poprzez darowiznę wiąże się z określonymi kosztami. Ponieważ w myśl art. 890 §1 KC, a także mając na uwadze fakt, że mamy do czynienia z przeniesieniem własności nieruchomości, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego, a zatem konieczne jest uiszczenie stosownej taksy. Jej wysokość uzależniona jest od wartości mieszkania. Maksymalne stawki taksy notarialnej za czynności dokonywane przez notariusza określone zostały zaś w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku.
W przypadku umowy darowizny co do zasady konieczne jest również zapłacenie podatku. Wysokość podatku ustalana jest w zależności od przynależności obdarowanego do grupy podatkowej. W myśl art. 14 § 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadku i darowizny zstępni, czyli syn lub córka, zaliczani są do tzw. grupy 0 w I grupie podatkowej, co oznacza, że zwolnieni są oni od podatku, jeżeli zgłoszą darowiznę do urzędu skarbowego.
Przepisanie nieruchomości na dziecko a umowa dożywocia
Drugim sposobem na przekazanie mieszkania dziecku za życia rodzica jest podpisanie umowy dożywocia. Polega ona na zobowiązaniu się przez nabywcę, w tym wypadku przez córkę lub syna, do zapewnienia dożywotniego utrzymania zbywcy, czyli rodzicowi. Co do zasady dożywocie sprowadza się do:
- przyjęcia go pod swój dach,
- zapewnienia mu wyżywienia, ubrania, światła, opału, odpowiedniej opieki medycznej, pielęgnowania w chorobie, a także pokrycia kosztów pogrzebu.
Strony mogą jednak w umowie ustalić inny sposób zapewnienia przedmiotowego utrzymania.
👀 Dowiedz się więcej 👉 👉 Umowa dożywocia a śmierć obdarowanego📝
Czy przekazanie mieszkania dziecku umową dożywocia jest droższe niż darowizna mieszkania?
Przekazanie mieszkania dziecku umową dożywocia jest bardziej kosztotwórcze niż w razie darowizny. Umowa dożywocia musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Zatem jednym z kosztów, który obciąża dziecko, będące nabywcą nieruchomości, jest opłata od czynności notarialnej.
Jej wysokość, podobnie jak w przypadku darowizny, została określona w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Dodatkowo należy uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych, który wynosi 2 proc. wartości nieruchomości.
Przepisanie domu na dziecko umową dożywocia – skutki
W przypadku dożywocia przeniesienie własności jest nierozerwalnie związane z obciążeniem opieką. Zgodnie z art. 910 § 1 KC do obciążenia dożywociem stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.
Warto też podkreślić, że prawo dożywocia jest niezbywalne, a także niedziedziczne. Zatem nie można prawa do utrzymania przenieść na inną osobę lub przekazać je w spadku.
Przepisanie domu lub mieszkania na dziecko w testamencie
Mieszkanie można przepisać na dziecko także w testamencie, czyli rozporządzić nim na wypadek śmierci. Przekazując mieszkanie dziecku w testamencie, trzeba konkretnie wskazać o jaką nieruchomość chodzi i komu konkretnie ma przypaść jej własność, czyli dokonać tzw. zapisu windykacyjnego. Zgodnie z art. 9811 KC, dokonanie zapisu windykacyjnego możliwe jest zaś tylko w przypadku sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego.
Jeżeli jednak rodzic przekazuje na dziecko cały swój majątek, w tym mieszkanie, nie jest zobowiązany do sporządzania testamentu u notariusza. Zatem w takim wypadku koszty przepisania mieszkania nie będą obejmowały opłaty notarialnej z tytułu sporządzenia testamentu. Warto też pamiętać, że przypadku spadku w grupie 0, czyli na rzecz zstępnego, przepisy zakładają zwolnienie z podatku.
Marlena Słupińska-Strysik
Przepisanie mieszkania na dziecko a zachowek
Przepisanie mieszkania na dziecko, zwłaszcza gdy odbywa się to kosztem pozostałych dzieci lub współmałżonka, nie pozostaje bez wpływu na zachowek, do którego prawo posiadają zstępni, małżonek i wstępni.
Jak darowizna mieszkania dokonana za życia wpływa na zachowek po śmierci darczyńcy?
W myśl art. 993 § 1 KC przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Zatem wartość mieszkania będzie brana pod uwagę podczas ustalania wysokości zachowku należnego uprawnionym.
Sposobem na uniknięcie dochodzenia zachowku od przepisanego mieszkania wydaje się być jego przekazanie w umowie dożywocia. Ponieważ nie jest ona bezpłatnym przysporzeniem, spadkobiercy, którym należy się zachowek, nie mogą żądać zwiększenia zachowku o wartość nieruchomości.
Testament a zachowek
Testament może pomijać jakiegoś spadkobiercę ustawowego, ale nie oznacza to wykluczenia jego prawa do zachowku. W przypadku dokonania zapisu windykacyjnego zaś przepis stanowi wprost, że doliczany jest on do spadku. Jeżeli rodzic chciałby przepisując dziecku mieszkanie w testamencie, jednocześnie pozbawić prawa do zachowku drugiego dziecka, musi je wydziedziczyć. Trzeba jedynie pamiętać, że musi być ono uzasadnione przesłankami określonymi w przepisach, a nie jedynie wolą spadkodawcy.
Źródło:
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20041481564
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-od-spadkow-i-darowizn-16791314/art-14
- https://arslege.pl/forma-umowy-darowizny/k9/a6413/
- https://arslege.pl/skutki-przeniesienia-wlasnosci-nieruchomosci/k9/a6850/
- https://arslege.pl/zapis-windykacyjny/k9/a42647/
- https://arslege.pl/zachowek-a-zapisy-polecenia-i-darowizny/k9/a6951/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
