Sąd w wyroku rozwodowym zadecyduje między innymi o tym z kim dziecko zamieszka i kto będzie sprawować nad nim władzę rodzicielską. W większości przypadków dziecko pozostaje przy matce. Z artykułu dowiesz się jednak w jakich sytuacjach to ojciec pozostanie pierwszoplanowym rodzicem po rozwodzie.
Uregulowanie opieki nad dzieckiem w wyroku rozwodowym
W wyroku rozwodowym sąd rozstrzygnie o następujących kwestiach dotyczących małoletnich dzieci:
- miejscu zamieszkania dziecka (jeżeli władza rodzicielska zostanie pozostawiona obojgu rodzicom),
- władzy rodzicielskiej nad dzieckiem,
- kontaktach rodziców z dzieckiem,
- wysokości alimentów na dziecko.
Powyższe wynika z art. 58 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.”
UWAGA: W konsekwencji ojciec może odebrać dziecko matce na 2 sposoby:
- Otrzymując miejsce zamieszkania dziecka u siebie
- Ograniczając matce władzę rodzicielską lub całkowicie jej pozbawiając.
Poniżej dokładnie to opiszę.
Zobacz także: Skutki wyprowadzki przed rozwodem
Miejsce zamieszkania dziecka po rozwodzie rodziców
Dopóki rodzice mieszkają razem naturalnym jest, iż dziecko mieszka wspólnie z nimi. Od czasu rozwodu najczęściej byli małżonkowie zamieszkują oddzielnie. Tym samym istnieje konieczność prawnego ustalenia miejsca zamieszkania dziecka po rozwodzie.
Zgodnie z art. 26 kodeksu cywilnego:
- 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
- 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.
Innymi słowy, jeżeli sąd ograniczy władzę rodzicielską jednemu z rodziców bądź też całkowicie jej pozbawi, miejsce zamieszkania dziecka automatycznie jest przypisane do miejsca zamieszkania rodzica, który ma pełną władzę rodzicielską. W takiej sytuacji w wyroku rozwodowym sąd nie będzie rozstrzygał o miejscu zamieszkania. Nie ma takiej potrzeby – dziecko mieszka z rodzicem, który ma pełną władzę rodzicielską.
Inaczej sytuacja będzie wyglądać, gdy sąd w wyroku rozwodowym pozostawi władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Wówczas trzeba będzie rozstrzygnąć z kim dziecko zamieszka.
Kiedy sąd ustali miejsce zamieszkania przy ojcu?
Wpływ na decyzję Sądu na pewno będzie mieć okoliczność, który z rodziców dotychczas odgrywał pierwszoplanową rolę w sprawowaniu opieki nad dzieckiem. Najczęściej spotykamy się z modelem, w którym to udział matki w opiece nad dziećmi jest co do zasady większy. W głównej mierze to kobieta w pierwszym okresie życia dziecka pozostaje z nim w domu i od początku nawiązuje z dzieckiem silną więź emocjonalną. Zdarzają się jednak sytuacje, iż to przede wszystkim ojciec poświęca się opiece nad dzieckiem. Wówczas w procesie rozwodowym będzie mieć realne szanse na to, aby dziecko po rozwodzie zamieszkało razem z nim.
Przykład:
Jan Kowalski od momentu narodzin syna Franka mocno zaangażował się w sprawowanie opieki nad nim. Jego żona Ewa poświęciła się karierze zawodowej. W porównaniu do męża spędzała z synem znacznie mniej czasu. To Jan Kowalski był zorientowany we wszelkich sprawach dziecka. Przygotowywał mu posiłki, zaprowadzał do szkoły i z niej odbierał, zawoził na dodatkowe zajęcia, pomagał odrabiać lekcje i organizował różne aktywności w wolnym czasie. Podczas sprawy rozwodowej sąd wziął pod uwagę te okoliczności i ustalił miejsce zamieszkania Franka przy ojcu.
Zobacz także: Ile dokładnie kosztuje rozwód w 2023 r.
Biegły sądowy oceni, czy dziecko otrzyma matka czy ojciec
Na kwestię ustalenia miejsca zamieszkania dziecka po rozwodzie duży wpływ może mieć również sporządzona w sprawie rozwodowej opinia biegłych. Najczęściej celem takiej opinii jest dokonanie oceny predyspozycji wychowawczych rodziców i ustalenie więzi emocjonalnej dziecka z każdym z rodziców. Opinia umożliwia również zapoznanie się z wolą dziecka co do miejsca zamieszkania.
Podczas badania biegli sądowi (psycholodzy, pedagodzy) rozmawiają zarówno z rodzicami, jak i z dziećmi. Rozmowy przeprowadzane są wspólnie, jak i indywidualnie. Ponadto obserwacji biegłych podlega zachowanie dzieci w obecności każdego z rodziców. Biegli obserwują, czy dziecko zachowuje się swobodnie w obecności matki bądź ojca, czy też względem któregokolwiek z rodziców okazuje zdystansowane zachowania.
Ważne! W przypadku starszych dzieci – nastolatków istotne znaczenie przy ustaleniu miejsca zamieszkania może mieć również wola samego dziecka. Jeżeli dziecko chce mieszkać z ojcem to taka wola dziecka może zostać uwzględniona.
Zobacz także: Jak napisać pozew o rozwód. Wzór pozwu o rozwód.
Wyrok rozwodowy a władza rodzicielska
Jak już wcześniej wspominałam Sąd w wyroku rozwodowym rozstrzygnie o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi. Władza rodzicielska to nic innego jak ogół praw i obowiązków spoczywających na każdym rodzicu. W prosty sposób można powiedzieć, że jest to proces wychowawczy dziecka, zarządzanie jego majątkiem i działanie jako przedstawiciel ustawowy dziecka w stosunkach z osobami trzecimi.
Uwaga! Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Jednakże orzeczenie sądu może w znaczny sposób zaingerować w kwestie władzy rodzicielskiej.
Najczęściej spotykanymi w wyroku rozwodowym rozstrzygnięciami co do władzy rodzicielskiej są:
- pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom,
- ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców,
- pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego z rodzica.
Zobacz także: Związek z nowym partnerem w trakcie sprawy o rozwód
Marlena Słupińska-Strysik
Kiedy sąd ograniczy prawa rodzicielskie matce?
Istnieją sytuacje, w których sąd może ograniczyć władzę rodzicielską. Najczęściej takie rozstrzygnięcie sądu zapadnie w sytuacji, gdy:
- między rodzicami istnieje silny konflikt uniemożliwiający im wspólne sprawowanie władzy rodzicielskiej,
- rodzice zamieszkują od siebie w znacznej odległości (w szczególności gdy jeden z nich mieszka za granicą), co znacznie utrudnia bieżące podejmowanie decyzji,
- zagrożone jest dobro dziecka (nałogi rodzica, choroba psychiczna rodzica).
Jeżeli sąd ograniczy matce władzę rodzicielską będzie to jednoznaczne z tym, iż przysługujące jej do tej pory względem dziecka prawa zostaną zawężone. Będzie ona miała prawo do współdecydowania jedynie o istotnych sprawach dziecka. Najczęściej do tych spraw należeć będzie:
- wybór zawodu,
- zgoda na wyjazd dziecka za granicę powyżej 14 dni,
- wybór metody leczenia.
Przykład:
W trakcie trwania sprawy rozwodowej małżonkowie Jan i Ewa Kowalscy zamieszkali oddzielnie. Ich syn Franek zamieszkał wspólnie z ojcem. Po rozstaniu małżonkowie przestali ze sobą rozmawiać. Ewa Kowalska nie odpowiada na żadne wiadomości męża i nie odbiera od niego telefonu. Jan Kowalski nie ma możliwości porozumienia się z żoną w kwestiach dotyczących Franka. Dodatkowo Ewa Kowalska otrzymała ofertę pracy za granicą i zamierza wyjechać na roczny kontrakt. W takiej sytuacji istnieją podstawy do tego, aby sąd w wyroku rozwodowym ograniczył matce władzę rodzicielską.
Kiedy sąd pozbawi matkę władzy rodzicielskiej?
Rzadziej już dochodzi do sytuacji, gdy sąd pozbawia rodzica władzy rodzicielskiej. Muszą już istnieć ku temu poważne podstawy.
Zgodnie z art. 111 § 1 KRiO:
„Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.”
Tym samym sąd pozbawi matkę władzy rodzicielskiej, jeżeli:
- zaistnieje trwała przeszkoda uniemożliwiająca jej wykonywanie władzy rodzicielskiej (np. pobyt w zakładzie karnym),
- nadużywa władzy rodzicielskiej (np. zmuszanie dziecka do ciężkiej pracy fizycznej, roztrwanianie majątku dziecka),
- rażąco zaniedbuje obowiązki względem dziecka (np. dziecko pod opieką matki chodzi głodne, nieumyte).
Jak sam widzisz po stronie matki muszą już zaistnieć poważne zaniedbania, aby pozbawić jej władzy rodzicielskiej.
Przykład:
Małżonkowie Anna i Piotr Kowalscy są w trakcie trwania sprawy rozwodowej. Zamieszkali oddzielnie już przed złożeniem pozwu rozwodowego. Ich syn Kamil zamieszkał wspólnie z matką. Po jakimś czasie Piotr Kowalski zaobserwował, że Kamil chodzi w brudnych ubraniach i znacznie pogorszył się stan jego uzębienia z powodu niemycia zębów. Anna Kowalska zaniedbała również wymaganą rehabilitację syna. Dodatkowo Piotr Kowalski w ostatnim czasie zaobserwował siniaki na ciele syna. W takiej sytuacji istnieją podstawy do tego, aby sąd w wyroku rozwodowym pozbawił Annę Kowalską praw rodzicielskich.
Odebranie dziecka matce po rozwodzie a kontakty z dzieckiem
Pomimo tego, iż matka dziecka będzie miała ograniczone prawa rodzicielskie, bądź nawet odebrano władzę rodzicielską, nie wpływie to na jej prawo do kontaktów z dzieckiem. Zarówno prawo, jak i obowiązek realizacji kontaktów z dzieckiem utrzymywać się będzie niezależnie od rozstrzygnięcia w przedmiocie władzy rodzicielskiej.
Ważne ! W sytuacji, gdy po rozwodzie dziecko zamieszka wspólnie z ojcem, matce przysługiwać będzie prawo do kontaktów z dzieckiem.
Starasz się odebrać dziecko drugiemu rodzicowi? Szukasz adwokata?
Nasza Kancelaria Adwokacka posiada bogate doświadczenie w prawie rodzinnym, w tym w sporach o dzieci. Pomogliśmy wielu rodzicom. Chętnie poprowadzimy także Twoją sprawę.
Reprezentujemy klientów z całej Polski.
Zapraszamy do współpracy!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
Prawnik w Poznaniu. Specjalista od rozwodów, podziałów majątków i spraw spadkowych. Aplikant III roku aplikacji radcowskiej.
Studia prawnicze ukończyła na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obroniła pracę magisterską na temat bezskuteczności czynności prawnych w prawie upadłościowym. Dodatkowo absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – ukończyła studia stacjonarne na Wydziale Zarządzenia na kierunku Finanse i rachunkowość biznesu.
Długoletnie, praktyczne doświadczenie w kancelariach prawnych. W czasie trwania studiów wolontariuszka w studenckiej uniwersyteckiej poradni prawnej. Posiada bogate doświadczenie w sprawach rodzinnych oraz spadkowych. Obszerna znajomość literatury i
orzecznictwa w sprawach rodzinnych. Autorka licznych publikacji na temat spraw rodzinnych i spadkowych.
Prywatnie z zamiłowaniem uczy się języka hiszpańskiego, i zaczytuje się w thrillerach.
