Rozwód niesie za sobą istotne skutki w sferze prawa spadkowego. Z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego małżonek zostaje wyłączony z grona spadkobierców ustawowych. Nie ma możliwości, aby na podstawie ustawy dziedziczył po swoim byłym małżonku. Może jedynie liczyć na szczęście, że otrzyma coś w spadku na podstawie testamentu.
Zakończenie postępowania o rozwód a dziedziczenie ustawowe po małżonku
Sam fakt wydania wyroku rozwodowego nie przesądza jeszcze o wyłączeniu małżonka z dziedziczenia. Kluczowy jest moment uprawomocnienia się wyroku. Tylko prawomocny wyrok rozwodowy ostatecznie rozwiązuje małżeństwo.
⏳ Pamiętaj! Wyrok rozwodowy uprawomocni się po 7 dniach od jego ogłoszenia pod warunkiem, że w tym terminie żaden z małżonków nie złoży wniosku o sporządzenie jego uzasadnienia. Jeżeli taki wniosek zostanie złożony wyrok uprawomocni się dopiero po upływie terminu na złożenie apelacji.
Oczywiście, jeżeli zostanie złożona apelacja to czas oczekiwania na prawomocność wydłuży się do czasu wydania rozstrzygnięcia przez sąd apelacyjny.
💡 Przykład
W dniu 12 marca 2022 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał wyrok rozwodowy w sprawie Anny Nowak i Jana Nowak. Anna Nowak złożyła apelację od wyroku rozwodowego. Jan Nowak zmarł w trakcie trwania postępowania apelacyjnego. Wyrok nie zdążył się uprawomocnić i Anna Nowak w dniu śmierci Jana Nowak pozostawała jego małżonką. W sferze prawa spadkowego jako jego małżonka jest spadkobiercą na podstawie ustawy.
Śmierć małżonka w trakcie trwania sprawy o rozwód a wpływ na dziedziczenie ustawowe
Śmierć małżonka w trakcie trwania rozwodu prowadzi do umorzenia postępowania rozwodowego. W sferze prawa spadkowego nie skutkuje to automatycznym wyłączeniem drugiego małżonka od dziedziczenia.
⚠️ Uwaga! Pozostali spadkobiercy ustawowi mogą jednak podjąć pewne kroki w celu pozbawienia tego małżonka części spadku.
Zobacz także: Jak wygląda rozwód gdy są dzieci?
Wytoczenie przed sądem powództwa o wyłączenie małżonka od dziedziczenia
Każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem może złożyć pozew o wyłączenie małżonka od dziedziczenia. Muszą jednak zostać spełnione ściśle określone przesłanki.
Zgodnie z art. 940 § 1 Kodeksu cywilnego jest to możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy zmarły małżonek wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy drugiego małżonka, a żądanie to było uzasadnione.
Wyłączenie małżonka od dziedziczenie następuje na mocy orzeczenia sądu.
💡 Przykład
Jan Nowak złożył pozew o rozwód z wyłącznej winy swojej żony Anny Nowak. W trakcie trwania sprawy rozwodowej zgromadzono spory materiał dowodowy potwierdzający zdradę Anny Nowak. Przed ostatnią rozprawą Jan Nowak zmarł a postępowanie rozwodowe zostało umorzone. Spadkobiercami ustawowymi Jana Nowak są jego żona Anna Nowak, córka Ewa i syn Ignacy. Ewa mając żal do matki o zdradę ojca uznała, że otrzymanie przez matkę części spadku po ojcu jest wysoce niesprawiedliwe. Złożyła pozew o wyłączenie Anny Nowak od dziedziczenia. Wskazała, że Jan Nowak wystąpił o orzeczenie rozwodu z winy Anny Nowak, a dowody zgromadzone w sprawie rozwodowej potwierdzają, że jego żądanie było uzasadnione.
Zdrada małżeńska niewątpliwe stanowi okoliczność uzasadniająca żądanie orzeczenia rozwodu z winy małżonka, który tej zdrady się dopuścił. Potwierdzenia można znaleźć w orzeczeniach sądów powszechnych – przykładowo wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim.✍️
W jakim terminie można wyłączyć małżonka od dziedziczenia ustawowego?
Możliwość wytoczenia powództwa o wyłączenie małżonka od dziedziczenia nie ma charakteru bezterminowego. Pozew można złożyć wyłącznie w ściśle wyznaczonym do tego terminie. Po jego upływie wyłączenie małżonka od dziedziczenia będzie niemożliwe.
⚠️ Pamiętaj! Termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku czyli śmierci jednego z małżonków, nie więcej jednak niż rok od śmierci.
💡 Przykład
W chwili śmierci Jana Nowak jego syn Ignacy przebywał w szpitalu. Jego stan zdrowia był bardzo poważny. Rodzina obawiała się, że wiadomość o śmierci ojca przyczyni się do pogorszenia jego stanu zdrowia i nikt go nie powiadomił o śmierci Jana Nowak. Dowiedział się o niej dopiero 8 miesięcy później. W takiej sytuacji na złożenie pozwu o wyłącznie Anny Nowak od dziedziczenia ma tylko 4 miesiące. Pozew nie może być złożony później niż rok po śmierci.
Zobacz także: Separacja przed rozwodem
Rozwód a dziedziczenie na podstawie testamentu
Rozwód nie wpływa jednak na kwestię dziedziczenia testamentowego. Prawomocny wyrok rozwodowy nie zmienia treści testamentu. Małżonek, który w testamencie powołał do spadku swojego wówczas współmałżonka samodzielnie musi zadbać oto, aby po jego śmierci były już małżonek nie okazał się jego spadkobiercą testamentowym.
⚠️ Uwaga! Małżonek, który w trakcie trwania małżeństwa sporządził testament i na jego mocy powołał do spadku współmałżonka, aby uchronić się przed skutkami własnego rozporządzenia po rozwodzie może testament zmienić albo go odwołać.
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
Prawnik w Poznaniu. Specjalista od rozwodów, podziałów majątków i spraw spadkowych. Aplikant III roku aplikacji radcowskiej.
Studia prawnicze ukończyła na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obroniła pracę magisterską na temat bezskuteczności czynności prawnych w prawie upadłościowym. Dodatkowo absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – ukończyła studia stacjonarne na Wydziale Zarządzenia na kierunku Finanse i rachunkowość biznesu.
Długoletnie, praktyczne doświadczenie w kancelariach prawnych. W czasie trwania studiów wolontariuszka w studenckiej uniwersyteckiej poradni prawnej. Posiada bogate doświadczenie w sprawach rodzinnych oraz spadkowych. Obszerna znajomość literatury i
orzecznictwa w sprawach rodzinnych. Autorka licznych publikacji na temat spraw rodzinnych i spadkowych.
Prywatnie z zamiłowaniem uczy się języka hiszpańskiego, i zaczytuje się w thrillerach.
