Co można odliczyć od zachowku?

Strona główna / Co można odliczyć od zachowku?

Wysokość zachowku, jako formy zabezpieczenia najbliższych w razie śmierci i nieuwzględnienia ich w testamencie przez spadkodawcę, każdorazowo podlega ustaleniu. Z punktu widzenia interesów spadkobierców testamentowych, korzystne jest obniżenie wysokości zachowku. Wystarczy odliczyć od substratu, stanowiącego podstawę wyliczeń, długi spadkowe, określone darowizny i kwoty z funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej.

Spis treści ukryj

1 Czym jest zachowek i jak się go oblicza?

2 Co można odliczyć od zachowku, czyli jak obniżyć wartość zachowku?

3 Odliczenie od zachowku a fundusz założycielski fundacji rodzinnej

4 Powołanie biegłego dla oszacowania wartości spadku a obniżenie zachowku

Czym jest zachowek i jak się go oblicza?

Zachowek to część wartości udziału spadkowego, która należy się osobom uprawnionym, gdyby dziedziczyły na podstawie ustawy. Przysługuje on wtedy, gdy osoby te zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniejszy udział, niż wynikałoby to z przepisów o dziedziczeniu ustawowym. Jest to zatem formy ochrony interesów:

👧👶👦 dzieci, wnuków i kolejnych pokoleń, czyli tzw. zstępnych,
👰🤵 małżonka spadkodawcy,
👵👴 rodziców spadkodawcy, czyli tzw. wstępnych.

Dla określenia wysokości zachowku konieczne jest zastosowanie zasad, które zostały w sposób precyzyjny określone w art. 991 i następnych Kodeksu Cywilnego. Punktem wyjścia jest ustalenie substratu zachowku, czyli wartości majątku spadkowego, którego stosowny ułamek stanowi wartość zachowku.

Co można odliczyć od zachowku, czyli jak obniżyć wartość zachowku?

Substrat zachowku pomniejszony zostaje przede wszystkim o pasywa, czyli wszelkie długi spadkodawcy. Jak wynika wprost z art. 922 § 3 KC, będzie to zarówno zadłużenia zmarłego, jak i koszty pogrzebu. Substrat, a tym samym wartość zachowku pomniejszona może zostać również m.in. o koszty postępowania spadkowego.

Stosownie do art. 994 § 1 Kodeksu Cywilnego, odliczeniu od substratu zachowku podlegają ponadto darowizny, ale tylko te drobne i zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach oraz takie, które dokonane były ponad 10 lat przed dniem otwarcia spadku. Odliczane są również darowizny na rzecz osób, które nie są spadkobiercami i uprawnionymi do zachowku.

💡 Przykład:

Zmarły pan Stanisław pozostawił spadek w wysokości 100 000 zł. Koszty pogrzebu, zwyczajowo organizowanej stypy i zamówionego tuż po pogrzebie nagrobka wyniosły 18 000 zł. Jak się okazało, pan Stanisław miał także spore długi, których łączna wartość ustalona została na kwotę 46 000 zł. Pan Stanisław dokonał także na rzecz bliskiej przyjaciółki darowizny w wysokości 2 000 zł. Substrat zachowku, stanowiący podstawę do obliczenia należnej z tytułu zachowku kwoty wyniesie zatem zaledwie 34 000 zł.

Odliczenie od zachowku a fundusz założycielski fundacji rodzinnej

Po nowelizacji przepisów kodeksu cywilnego z 2023 roku obniżenie zachowku może nastąpić także za sprawą kwoty z tytułu funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej. Zgodnie nowiem z art. 994¹ KC, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku:

funduszu założycielskiego wniesionego przed ponad 10. laty od otwarcia spadku. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy fundacja rodzinna jest spadkobiercą.
mienia wynikającego z rozwiązania fundacji rodzinnej otrzymanego przez osoby niebędące spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku przed ponad 10. laty, licząc wstecz od otwarcia spadku.

Co można odliczyć od zachowku należnego zstępnemu lub małżonkowi?

W szczególny sposób ustawodawca uregulował obliczanie substratu zachowku, który otrzymać ma:

👧 zstępny – zgodnie z art. 994 § 2 KC, odliczeniu podlegają darowizny, których zmarły dokonał wtedy, gdy nie miał jeszcze zstępnych, chyba że darowizna miała miejsce 300 dni przed urodzeniem pierwszego z nich.
👰🤵 małżonek – w przypadku, gdy zachowek obliczany jest dla małżonka, istnieje możliwość jego obniżenia poprzez pominięcie darowizn dokonanych przez spadkodawcę przed zawarciem małżeństwa. Stanowi o tym art. 994 § 3 KC.

Powołanie biegłego dla oszacowania wartości spadku a obniżenie zachowku

W kontekście odliczania, a tym samym obniżania wartości zachowku, skutecznym rozwiązaniem może okazać się również zlecenie przygotowania prywatnej opinii biegłego.

⚖️ Z praktyki

Pamiętaj, że osoba domagająca się zachowku chce, aby substrat zachowku był jak najwyższy. Świadomie może więc zawyżać np. wartość nieruchomości, która stanowi podstawę do ustalenia wartości substratu i samego zachowku.

Zwróć zatem uwagę, aby wybrany przez ciebie rzeczoznawca był profesjonalistą wpisanym na listę biegłych sądowych.

Zobacz także: Umowa dożywocia a śmierć obdarowanego.

Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie o zachowek?

Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy w sprawie o zapłatę zachowku, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak:

📍Poznań,
📍Adwokat Śrem,
📍Wolsztyn,
📍Świecie.

W trudnych sprawach dotyczących prawa spadkowego, w tym dot. prawa do zachowku działam w całej Polsce! Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online.

Bibliografia:

Marlena Słupińska-Strysik

adwokat at Słupińska - Kancelaria Prawna | + posts

Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.

Natalia Banicka

+ posts

Prawnik w Poznaniu. Specjalista od rozwodów, podziałów majątków i spraw spadkowych. Aplikant III roku aplikacji radcowskiej.
Studia prawnicze ukończyła na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obroniła pracę magisterską na temat bezskuteczności czynności prawnych w prawie upadłościowym. Dodatkowo absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – ukończyła studia stacjonarne na Wydziale Zarządzenia na kierunku Finanse i rachunkowość biznesu.
Długoletnie, praktyczne doświadczenie w kancelariach prawnych. W czasie trwania studiów wolontariuszka w studenckiej uniwersyteckiej poradni prawnej. Posiada bogate doświadczenie w sprawach rodzinnych oraz spadkowych. Obszerna znajomość literatury i
orzecznictwa w sprawach rodzinnych. Autorka licznych publikacji na temat spraw rodzinnych i spadkowych.
Prywatnie z zamiłowaniem uczy się języka hiszpańskiego, i zaczytuje się w thrillerach.

Marlena Słupińska – Strysik

Jestem adwokatem specjalizującym się w trudnych sprawach o rozwód i podział majątku wspólnego. Posiadam bogate doświadczenie praktyczne. Prowadzę sprawy na terenie całej Polski. Staram się działać w taki sposób, aby oszczędzić niedogodności moim klientom. Mogę być Twoim prawnikiem. Skontaktuj się ze mną!

Kategorie