Poza rozwiązaniem małżeństwa przez rozwód w polskim prawie rodzinnym istnieje również instytucja unieważnienia małżeństwa. Nie każde małżeństwo można jednak unieważnić. Do tego muszą być spełnione ściśle określone przesłanki unieważnienia małżeństwa.
Przeszkody do zawarcia małżeństwa
Małżeństwo może zostać unieważnione, jeżeli zostało zawarte pomimo prawnych przeszkód do jego zawarcia.
⚠️Uwaga! Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera zamknięty katalog przeszkód małżeńskich.
Małżeństwo nie może zostać zawarte, gdy:
- przyszli małżonkowie nie ukończyli wymaganego wieku,
- chociażby jeden z przyszłych małżonków jest ubezwłasnowolniony całkowicie
- chociażby jeden z przyszłych małżonków ma chorobę psychiczną albo niedorozwój umysłowy
- chociażby jeden z przyszłych małżonków pozostaje w związku małżeńskim
- przyszli małżonkowie są krewnymi w linii prostej, rodzeństwem albo powinowatymi w linii prostej
- przyszłych małżonków łączy stosunek przysposobienia.
Zobacz także: Najlepsze argumenty do rozwodu
Unieważnienie małżeństwa cywilnego z powodu nieodpowiedniego wieku
Małżeństwa nie mogą zawrzeć osoby, które nie ukończyły 18 lat.
⚠️ Uwaga! Sąd z ważnych powodów może udzielić zgody na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat. Najczęstszym powodem udzielenia zgody jest ciąża.
Małżeństwo zawarte przez osoby niepełnoletnie i bez zezwolenia sądu może zostać unieważnione.
⚠️ Ważne! Nie można unieważnić małżeństwa, jeżeli małżonek przed złożeniem pozwu osiągnął już wymagany wiek. Pamiętaj też, że powództwa o unieważnienie małżeństwa nie może złożyć mąż, jeżeli kobieta zaszła w ciąże.
Zobacz także: Nowy związek w trakcie rozwodu
Małżeństwo może zostać unieważnione z powodu ubezwłasnowolnienia
Małżeństwa nie może zawrzeć osoba całkowicie ubezwłasnowolniona. Jeżeli jednak mimo to małżeństwo zostanie zawarte wówczas pozew o unieważnienie małżeństwa może żądać każdy z małżonków.
💡 Przykład:
Jan Kowalski zawarł związek małżeński z Anną Nowak. Po dwóch miesiącach od ślubu znalazł w dokumentach postanowienie o całkowitym ubezwłasnowolnieniu Anny Nowak, które zostało wydane pół roku przed ślubem. Jan Kowalski może żądać unieważnienia małżeństwa.
⚠️ Uwaga! Małżeństwo nie zostanie unieważnione, jeżeli w trakcie trwania małżeństwa ubezwłasnowolnienie zostanie uchylone.
Unieważnienie małżeństwa ze względu na chorobę psychiczną
Małżeństwo nie może zostać zawarte przez osobę chorą psychicznie albo z niedorozwojem umysłowym. Istnieje jednak pewien wyjątek. Sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa, jeżeli stan zdrowia i umysłu osoby chorej nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa.
Uwaga! Unieważnienie małżeństwa z powodu choroby psychicznej nie będzie możliwe, jeżeli po zawarciu małżeństwa choroba ustanie.
💡 Przykład:
Jan Nowak i Ewa Nowak wzięli ślub. Po roku od ślubu u Ewy Nowak zaczęły objawiać się symptomy choroby psychicznej. Wcześniej zachowanie Ewy Nowak nie wskazywało na to, aby miała problemy ze zdrowiem psychicznym. Jednak po ślubie, gdy objawy zaczęły się nasilać okazało się, że u Ewy Nowak już przed ślubem zdiagnozowano chorobę psychiczną. Z tego powodu była też kilkukrotnie hospitalizowana. Ewa Nowak ukryła to przed mężem. Jan Nowak ma prawo żądać unieważnienia małżeństwa.
W podobnym stanie faktycznym orzekał Sąd Okręgowy w Krakowie, a następnie na skutek apelacji Sąd Apelacyjny w Krakowie – sygn. akt I ACa 1337/18.
Unieważnienie ślubu przez sąd z powodu bigamii
W Polsce obowiązuje zakaz bigamii. Nie można zawrzeć małżeństwa, jeżeli już pozostaje się w związku małżeńskim. Najpierw trzeba rozwiązać poprzednie małżeństwo, aby móc ponownie złożyć przysięgę małżeńską.
⏳ Pamiętaj! Małżeństwo bigamiczne może zostać unieważnione. Nie będzie to jednak możliwe, jeżeli w trakcie trwania małżeństwa poprzednie małżeństwo ustanie lub zostanie unieważnione. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy małżeństwo ustanie na skutek śmierci osoby, która ponownie zawarła małżeństwo pozostając w poprzednim związku małżeńskim.
💡 Przykład 1:
Anna Kowalska wzięła ślub z Janem Kowalskim. Po ślubie wyszło na jaw, że Jan Kowalski nie rozwiódł się z poprzednią żoną. Anna Kowalska postanowiła unieważnić swoje małżeństwo. Z podjęciem jednak odpowiednich kroków w tym celu długo zwlekała. Pierwsza żona Jana Kowalskiego zmarła. Na skutek jej śmierci poprzednie małżeństwo Jana Kowalskiego ustało. W takiej sytuacji Anna Kowalska straciła prawo żądania unieważnienia małżeństwa z powodu bigamii.
💡 Przykład 2:
Anna Kowalska wzięła ślub z Janem Kowalskim. Po ślubie wyszło na jaw, że Jan Kowalski nie rozwiódł się z poprzednią żoną. Anna Kowalska postanowiła unieważnić swoje małżeństwo i w tym celu złożyła pozew. W niedługim czasie Jan Kowalski zmarł. Sprawa o unieważnienie małżeństwa może toczyć się dalej. W procesie na miejsce Jan Kowalskiego wstępuje kurator ustanowiony przez sąd. Małżeństwo nadal może zostać unieważnione.
Marlena Słupińska-Strysik
Unieważnienie małżeństwa z powodu stosunku pokrewieństwa i przysposobienia
Małżeństwa nie można zawrzeć z:
- bratem/ siostrą
- krewnym w linii prostej – np. ojcem, matką
- powinowatymi w linii prostej – teściem, teściową
- przysposobionym/ przysposabiającym – inaczej adopcja.
Uwaga! Z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi. Unieważnienie małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia nie będzie możliwe jeżeli ten stosunek ustał.
Zobacz także: Co daje separacja przed rozwodem?
Czy można unieważnić małżeństwo z powodu wad oświadczenia woli?
Nie tylko zaistnienie przeszkód małżeńskich może stanowić podstawy unieważnienia małżeństwa. Małżeństwo można unieważnić z powodu zaistnienia wad oświadczenia woli.
Zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego można unieważnić małżeństwo, jeżeli przysięga małżeńska została złożona przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się:
- w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli (np. znajdowała się pod wpływem narkotyków bądź w stanie upojenia alkoholowego albo przyjmowała leki mające wpływ na stan świadomości),
- pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony (np. zawarcie małżeństwa z bliźniakiem osoby, z którą miało zostać zawarte małżeństwo),
- pod wpływem bezprawnej groźby, jeżeli składający przysięgę mógł się obawiać, że jemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo (np. wymuszenie małżeństwa poprzez realną groźbę zrobienia krzywdy bliskiej osobie).
⚠️ Pamiętaj! Nie można żądać unieważnienia takiego małżeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą.
⚠️ Ważne! Małżeństwo nie będzie mogło być unieważnione jeżeli upłyną trzy lata od jego zawarcia. Dla przykładu – gdy błąd co do tożsamości zostanie wykryty po upływie trzech lat od zawarcia małżeństwa to małżeństwa nie będzie już można unieważnić.
Unieważnienie związku małżeńskiego zawartego przez pełnomocnika
Jak wynika z treści art. 16 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżeństwo może być zawarte przez pełnomocnika. Jednakże nie dochowanie wszelkich niezbędnych formalności może przyczynić się do unieważnienia małżeństwa.
Małżeństwo zawarte przez pełnomocnika może zostać unieważnione, gdy:
- brak było zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika
- pełnomocnictwo było nieważne
- pełnomocnictwo był skutecznie odwołane przez jednego z małżonków
Uwaga! Nie można z tego powodu żądać unieważnienia małżeństwa, jeżeli małżonkowie podjęli wspólne pożycie.
Potrzebujesz adwokata? Chcesz unieważnić ślub cywilny?
Możesz zgłosić się na konsultację do mojej Kancelarii Adwokackiej w Poznaniu. Posiadamy bogate doświadczeni w sprawach o rozwód i unieważnienie małżeństwa. Zapraszam do kontaktu!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
Prawnik w Poznaniu. Specjalista od rozwodów, podziałów majątków i spraw spadkowych. Aplikant III roku aplikacji radcowskiej.
Studia prawnicze ukończyła na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obroniła pracę magisterską na temat bezskuteczności czynności prawnych w prawie upadłościowym. Dodatkowo absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – ukończyła studia stacjonarne na Wydziale Zarządzenia na kierunku Finanse i rachunkowość biznesu.
Długoletnie, praktyczne doświadczenie w kancelariach prawnych. W czasie trwania studiów wolontariuszka w studenckiej uniwersyteckiej poradni prawnej. Posiada bogate doświadczenie w sprawach rodzinnych oraz spadkowych. Obszerna znajomość literatury i
orzecznictwa w sprawach rodzinnych. Autorka licznych publikacji na temat spraw rodzinnych i spadkowych.
Prywatnie z zamiłowaniem uczy się języka hiszpańskiego, i zaczytuje się w thrillerach.
