Rozwód czy separacja? To pytanie, z którym często mierzą się małżonkowie, gdy w ich związku nie dzieje się najlepiej. Są to dwie odrębne instytucje prawa rodzinnego, które pomimo istniejącego pomiędzy nimi podobieństwa mają znaczące różnice. I to właśnie te różnice przesądzają o wyborze przez małżonków separacji bądź też rozwodu.
Jeżeli właśnie wahasz się czy chcesz orzeczenia rozwodu czy separacji – to ten artykuł może Tobie pomóc w podjęciu decyzji. Przedstawię Tobie istotne różnice i podobieństwa pomiędzy tymi instytucjami.
Szukasz doświadczonego adwokata od rozwodów? Zapraszam do mojej Kancelarii Adwokackiej w Poznaniu.
Rozwód a separacja – podstawowe informacje
Na początku nie wchodząc zbytnio w szczegóły można wskazać, iż separacja to instytucja na wzór rozwodu z możliwością powrotu. Reguluje sytuację prawną małżonków żyjących w rozłączeniu, którzy nie są gotowi bądź zdecydowani na ostateczne zakończenie ich małżeństwa.
To taki stan zawieszenia, w którym od strony prawnej pewne kwestie uregulowane są w sposób tożsamy jak przy rozwodzie, jednak pozostaje opcja powrotu do stanu przed separacji.
Zobacz także: Kiedy ojciec może odebrać dziecko matce?
Rozwód a separacja – różnice
Aby w jak najlepszym stopniu zrozumieć odrębność tych dwóch instytucji najlepiej na początku zapoznać się z ich różnicami. Pomiędzy rozwodem a separacją istnieją istotne różnice w następujących aspektach:
- Formalnym ustaniu związku małżeńskiego
- Odwracalności skutków wydanego orzeczenia
- Ustawowych przesłankach umożliwiających wydanie określonego orzeczenia
- Pozostawaniu pomiędzy małżonkami w obowiązku wzajemnej pomocy
- Terminu wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego pomiędzy małżonkami
Zobacz także: Rozwód a kredyt hipoteczny po rozwodzie
Rozwód a separacja – kiedy ustaje związek małżeński?
Podstawowa różnica pomiędzy rozwodem a separacją dotyczy kwestii formalnego ustania związku małżeńskiego. Rozwód niesie za sobą skutek w postaci trwałego ustania małżeństwa. Natomiast separacja pomimo tego, iż prawnie reguluje kwestię życia małżonków w rozłączeniu, nie skutkuje formalnym zakończeniem związku małżeńskiego. Małżonkowie wobec, których została orzeczona separacja nadal pozostają małżeństwem.
Uwaga! Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Nie może również powrócić do swojego nazwiska sprzed małżeństwa. W przypadku rozwodu zmiana nazwiska możliwa jest w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
Zobacz także: Rozwód z narcyzem
Rozwód a separacja – odwrócenie skutków wydanego orzeczenia
Kolejną istotną różnicę pomiędzy rozwodem a separacją stanowi odwracalność skutków wydanego orzeczenia. Rozwód jest nieodwracalny i nie można go anulować. Z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego sprawa jest przesądzona i nie ma możliwości odwrotu.
Inaczej to wygląda przy separacji. W przeciwieństwie do rozwodu jest ona odwracalna. Zgodnie z art. 616 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.
Wystarczy zgodna wola małżonków o zniesieniu separacji, aby anulować wszelkie jej skutki i powrócić do wspólnego pożycia małżeńskiego.
Zobacz także: Sztuczki rozwodowe
Pozytywne przesłanki do orzeczenia rozwodu i separacji
Różnica tkwi również w przesłankach do wydania określonego orzeczenia. Zarówno w przypadku rozwodu jak i separacji istnieją pozytywne, jak i negatywne przesłanki do wydania orzeczenia.
W zakresie przesłanek pozytywnych istotnym przy rozwodzie jest, aby między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Przy separacji wystarczającym jest, aby rozkład pożycia małżeńskiego był zupełny.
Ważne! Rozkład pożycia małżeńskiego jest zupełny, gdy zostaną zerwane wszystkie więzi małżeńskie:
- uczuciowa (małżonkowie nie darzą się już uczuciem miłości)
- fizyczna (małżonkowie nie utrzymują kontaktów fizycznych)
- gospodarcza (małżonkowie nie prowadzą wspólnie gospodarstwa domowego)
Trwały, gdy stan ten utrzymuje się już na tyle długo, iż nie ma jakichkolwiek szans na powrót do wspólnego życia małżeńskiego.
Przykład 1:
Anna i Jan Kowalscy są małżeństwem. Od dłuższego czasu w ich małżeństwie nie dzieje się dobrze. Nie utrzymują jakichkolwiek kontaktów fizycznych, od kilku miesięcy nie mieszkają razem, a ostatnio uświadomili sobie, że już nie kochają się. Nie podejmują nawet prób ratowania małżeństwa, a upływ czasu potwierdza, iż nie ma szans na powrót do małżeństwa. W takiej sytuacji zaistniały przesłanki do orzeczenia rozwodu.
Przykład 2:
Zofia i Piotr Nowak są małżeństwem. W ich małżeństwie nie układa się. Zaprzestali utrzymywania kontaktów fizycznych. Piotr Nowak ostatnio wyprowadził się. Małżonkowie nie są już nawet pewni, czy dalej wzajemnie się kochają. Problemy jednak pojawiły się dopiero niedawno i małżonkowie starają się ratować swoje małżeństwo. W takiej sytuacji nie ma podstaw do orzeczenia rozwodu, jednak spełnione są przesłanki do orzeczenia separacji.
Negatywne przesłanki do orzeczenia rozwodu i separacji
Nieznaczna różnica pojawia się również w negatywnych przesłankach do wydania określonego orzeczenia. Rozwodu nie można orzec, jeżeli:
- wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków
- orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
- rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyraża zgodę na rozwód albo jego odmowa zgody w danych okolicznościach byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Ważne! W przypadku separacji nie występuje przesłanka negatywna w postaci żądania separacji przez małżonka wyłącznie winnego rozkładowi pożycia. W odróżnieniu od rozwodu małżonek, który swoim zachowaniem doprowadził do rozkładu pożycia małżeńskiego ma prawo żądać separacji.
Przykład:
Jan Kowalski poprzez liczne zdrady i nadużywanie alkoholu doprowadził do rozpadu swojego małżeństwa. Złożył pozew o rozwód, jednak jego żona nie wyraża zgody na orzeczenie rozwodu licząc jeszcze na uratowanie ich małżeństwa. W takiej sytuacji może nie dojść do orzeczenia rozwodu. Nie ma jednak przeszkód do orzeczenia separacji.
Marlena Słupińska-Strysik
Rozwód a separacja – obowiązek wzajemnej pomocy
Różnica pomiędzy rozwodem a separacją pojawia się również na gruncie obowiązku wzajemnej pomocy. Małżonkowie pozostający w separacji mają względem siebie obowiązek wzajemnej pomocy, gdy wymagają tego względy słuszności.
Art. 614 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy.
Przykładowo taki obowiązek zaktualizuje się w sytuacji, gdy jeden z małżonków poważnie zachoruje i będzie wymagał stałej opieki. I takie też jest stanowisko sądów:
Choroba i niepełnosprawność małżonka pozostającego w separacji z całą stanowczością uznana winna być za okoliczność objętą względami słuszności, o których mowa w art. 614 § 3 k.r.o. (II SA/Bd 797/10 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy)
Wówczas separacja wymaga od drugiego małżonka, aby nie pozostawał obojętny na losy schorowanego współmałżonka i zaoferował mu jakąkolwiek formę pomocy. W przypadku rozwodu obowiązek ten jest całkowicie wyłączony i nikt nie może zarzucać małżonkowi biernej postawy.
Zobacz także: Podział domu po rozwodzie
Rozwód a separacja – obowiązek alimentacyjny
Zarówno w przypadku rozwodu, jak i separacji można zobowiązać małżonka do zapłaty alimentów na rzecz współmałżonka. Jedyna różnica tkwi w czasie trwania obowiązku alimentacyjnego.
W przypadku orzeczenia rozwodu bez winy zakreślony jest dokładny czas trwania obowiązku alimentacyjnego. Mianowicie obowiązek wygasa po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu (chyba, że sąd na wniosek małżonka uprawnionego do alimentów przedłuży ten termin ze względu na szczególne okoliczności). Termin ten nie ma jednak zastosowania do separacji.
Ważne! Obowiązek alimentacyjny ustalony w orzeczeniu o separacji nie wygaśnie dopóki separacja nie zostanie zniesiona, czy też nie dojdzie do rozwiązania małżeństwa.
Rozwód a separacja – podobieństwa
Poza jednak występującymi między rozwodem a separacją różnicami istnieją podobieństwa, które czynią te instytucje bardzo podobnymi do siebie. Zarówno w przypadku rozwodu, jak i separacji:
- sąd może orzec o winie albo odstąpić od orzekania o winie na zgodny wniosek małżonków
- sąd rozstrzyga o tożsamych elementach (władza rodzicielska, kontakty, alimenty)
- pomiędzy małżonkami ustaje wspólność majątkowa małżeńska
- małżonkowie są wyłączeni z dziedziczenia ustawowego
Rozwód a separacja – z winą czy bez?
Kwestia winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego ma znaczenia zarówno przy rozwodzie, jak i separacji. Sąd będzie rozstrzygał o tym, który z małżonków zawinił w rozpadzie małżeństwa bez względu na to, czy przedmiotem żądania małżonków jest rozwód czy separacja.
Pamiętaj! Sąd może jednak odstąpić od orzekania o winie na zgodne żądanie małżonków. Ma to zastosowanie zarówno przy rozwodzie jak i separacji.
Rozwód a separacja – co jest przedmiotem rozstrzygnięcia sądu?
Niezależnie od tego czy sąd orzeka w przedmiocie rozwodu czy separacji, jeżeli małżonkowie mają wspólne małoletnie dziecko sąd ma obowiązek rozstrzygnięcia o:
- władzy rodzicielskiej nad dzieckiem
- kontaktach rodziców z dzieckiem
- alimentach na dziecko
Rozwód a separacja – wspólność majątkowa małżeńska
Wspólność majątkowa małżeńska pomiędzy małżonkami ustaje niezależnie od tego, czy orzeczono rozwód czy separację.
Art. 54 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.
Uwaga! W przypadku zniesienia separacji automatycznie zostaje przywrócona wspólność majątkowa. Jednak sąd na zgodny wniosek małżonków może orzec o utrzymaniu rozdzielności majątkowej.
Rozwód a separacja – dziedziczenie ustawowe
Zarówno rozwód jak i separacja niosą za sobą istotne skutki w sferze prawa spadkowego. Rozwodnicy, jak i małżonkowie pozostający w separacji prawnej nie dziedziczą po sobie z ustawy.
Przykład:
Wobec małżonków Janiny i Jana Kowalskiego sąd orzekł separację. Po kilku miesiącach od uprawomocnienia się orzeczenia Jan Kowalski zmarł. Nie pozostawił po sobie testamentu. Z ustawy w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek i dzieci. Wobec faktu, iż małżonkowie pozostawali w separacji prawnej Janina Kowalska została wyłączona z dziedziczenia. Małżonkowie mieli córkę i to ona została jedynym spadkobiercą.
Rozwód a separacja – jaka decyzja?
Przy podejmowaniu decyzji o separacji bądź rozwodzie istotne znaczenie ma okoliczność, jak bardzo małżonkowie są zdecydowani na zakończenie ich małżeństwa. Jeżeli mają jakiekolwiek wątpliwości to niewątpliwie lepszą opcją jest separacja. Zyskują na czasie, z którego upływem prędzej czy później okaże się, czy małżeństwo ma jeszcze szanse na przetrwanie.
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
Prawnik w Poznaniu. Specjalista od rozwodów, podziałów majątków i spraw spadkowych. Aplikant III roku aplikacji radcowskiej.
Studia prawnicze ukończyła na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obroniła pracę magisterską na temat bezskuteczności czynności prawnych w prawie upadłościowym. Dodatkowo absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – ukończyła studia stacjonarne na Wydziale Zarządzenia na kierunku Finanse i rachunkowość biznesu.
Długoletnie, praktyczne doświadczenie w kancelariach prawnych. W czasie trwania studiów wolontariuszka w studenckiej uniwersyteckiej poradni prawnej. Posiada bogate doświadczenie w sprawach rodzinnych oraz spadkowych. Obszerna znajomość literatury i
orzecznictwa w sprawach rodzinnych. Autorka licznych publikacji na temat spraw rodzinnych i spadkowych.
Prywatnie z zamiłowaniem uczy się języka hiszpańskiego, i zaczytuje się w thrillerach.
