Odwołanie darowizny przez darczyńcę możliwe jest nawet po upływie 10 lat, choć należy wyraźnie podkreślić, że ustawodawca uzależnia taką możliwość nie tyle od upływu czasu, ile od wykonania lub niewykonania darowizny. Nie bez znaczenia pozostaje także zachowanie obdarowanego.
Czy cofnięcie darowizny po 10 latach jest możliwe?
Cofnięcie darowizny po 10 latach jest możliwe, pod warunkiem, że darczyńca odwoła darowiznę w terminie 1 roku od momentu, w którym dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego.
Zgodnie z art. 899 § 3 Kodeksu Cywilnego, upływ 10 lat nie stanowi zatem przeszkody, o ile darczyńca złoży oświadczenie odwołujące darowiznę w 1 ciągu roku od chwili uzyskania informacji o zachowaniu się obdarowanego, które nosi cechę niewdzięczności.
Jeśli niewdzięczne zachowanie obdarowanego miało charakter długotrwały (np. obdarowany znęcał się nad darczyńcą), roczny termin na odwołanie darowizny należy liczyć od momentu, gdy zachowanie takie ustało.
Po jakim czasie można cofnąć darowiznę?
Odwołanie darowizny jest szczególnym uprawnieniem darczyńcy, które przysługuje mu wyłącznie w szczegółowo określonych przypadkach. Ustawodawca uzależnia możliwość cofnięcia darowizny nie tyle od upływu czasu, ale przede wszystkim od jej:
- wykonania lub niewykonania
- zachowania obdarowanego.
👀 Dowiedź się więcej 👉👉Kiedy darowizna po ślubie wchodzi do majątku osobistego? 💸
Odwołanie niewykonanej darowizny – termin
Jak podkreśla się w piśmiennictwie, wykonanie darowizny należy utożsamiać ze spełnieniem przez darczyńcę przyrzeczonego świadczenia. Jeśli do tego jeszcze nie doszło, to zgodnie z art. 896 KC, darczyńca może odwołać darowiznę, gdy po zawarciu umowy darowizny jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny będzie powodować:
- uszczerbek dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb
- uszczerbek dla ciążących na nim ustawowych obowiązkach alimentacyjnych.
⌛ Termin – kiedy można cofnąć darowiznę niewykonaną?
Co do zasady termin dla dokonania tej czynności nie został w żaden sposób określony, choć trzeba pamiętać, że w praktyce wykonanie darowizny nie następuje po latach od zawarcia umowy, ale stosunkowo szybko.
Odwołanie darowizny wykonanej po 10 latach
Zgoła odmiennie uregulowana została możliwość odwołania darowizny wykonanej, czyli takiej, której przedmiot został przekazany, a prawo majątkowe, będące jej przedmiotem, przeszło na obdarowanego.
Zgodnie bowiem z art. 898 § 1 KC, darczyńca może odwołać taką darowiznę tylko wtedy, gdy obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Co ważne, ustawodawca wprowadził w tym przypadku ograniczenie czasowe tzn. 1 rok od dnia, w którym uprawniony do odwołania darowizny darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczność obdarowanego
Czym jest rażąca niewdzięczność, która stanowi przesłankę cofnięcia wykonanej darowizny? Ustawodawca nie zdefiniował wprawdzie tego pojęcia, jednak jego sprecyzowanie było wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa. Przede wszystkim trzeba podkreślić, że rażąca niewdzięczność musi godzić bezpośrednio w darczyńcę, a nie wyłącznie w inne, nawet bliskie mu osoby.
💡Przykład:
Za odwołaniem darowizny dokonanej przez teściów nie przemawia zdrada małżeńska sama w sobie. Mimo, że uderza ono w związek, to jednak dotyczy bezpośrednio małżonka, a nie jego rodziców.
Z drugiej jednak strony, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 października 2024 r., sygn. akt: II CSK 657/24 podniósł, iż o rażącej niewdzięczności obdarowanego może też świadczyć krzywda darczyńcy, która wynika z jego cierpień związanych z sytuacją, w której znalazła się osoba mu najbliższa.
Marlena Słupińska-Strysik
Czym kieruje się sąd?
Przy ocenie wagi niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy trzeba kierować się rozsądkiem, ale uwzględniać jednocześnie obiektywne i subiektywne okoliczności.
⚖️ Orzecznictwo
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 grudnia 2024 roku (sygn. akt I CSK 2952/23): „o istnieniu lub nieistnieniu przesłanek odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane przez sąd orzekający na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, dobrych obyczajów, relacji stron”.
Jakie zachowanie można uznać za rażąco niewdzięczne?
Będzie to postępowanie wysoce niewłaściwe i krzywdzące osobę darczyńcy, tj. przykładowo:
- popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, mieniu lub czci,
- ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych,
- naruszenie godności osobistej przy jednoczesnej świadomości nieprzyjaznego zamiaru.
Duże znaczenie ma także motyw działania obdarowanego. Trzeba zatem wykazać, że jego zachowanie cechuje się złą wolą skierowaną na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej.
Odwołanie darowizny przez darczyńcę a zwrot darowizny
Odwołanie darowizny dokonywane jest przez pisemne oświadczenie złożone obdarowanemu. Stanowi ono jednostronną czynność prawną. Co ważne, jeśli do cofnięcia darowizny dochodzi z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego, dla zachowania rocznego terminu do jej odwołania, oświadczenie powinno zostać dostarczone drugiej stronie przed jego upływem.
Odwołanie darowizny nieruchomości
Odwołanie darowizny nieruchomości przez darczyńcę wymaga zachowania odpowiedniej formy prawnej. Ponieważ darowizna nieruchomości musi być zawarta w formie aktu notarialnego, jej zwrot również wymaga tej samej formy. Jeśli w związku z powyższym potrzebujesz pomocy prawnej we własnej sprawie, skontaktuj się z naszą Kancelarią Adwokacką!
Źródło:
- https://lexlege.pl/kc/art-899/
- https://arslege.pl/odwolanie-darowizny-niewykonanej/k9/a6419/
- https://lexlege.pl/kc/art-898/
- https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20CSK%202952-23.pdf
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
