Zgodnie z prawem, testament może sporządzić każda osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Jedną z najważniejszych zasad, dotyczących testamentu jest tzw. swoboda testowania, która pozwala na swobodne dysponowanie swoim majątkiem. Wątpliwości mogą pojawić się w przypadku chęci dysponowania majątkiem wspólnym małżonków w razie obowiązywania między nimi wspólności ustawowej podczas trwania małżeństwa.
Czy można w testamencie rozdysponować majątkiem wspólnym małżonków?
Małżonek może w testamencie swobodnie rozporządzać własnym majątkiem osobistym. Nie oznacza to jednak, że może zapisać w testamencie cały wspólny majątek.
Jak podkreśla się w piśmiennictwie, każda ze stron związku małżeńskiego może sporządzić testament, w którym rozporządzi całością swojego majątku, w tym także swoim udziałem w majątku wspólnym lub poszczególnymi przedmiotami należącymi do majątku.
Testament jednego z małżonków a majątek osobisty
Mając na uwadze zasadę swobody testowania, każdy ze współmałżonków może rozporządzać swoim majątkiem w dowolny sposób. Zatem to, co wchodzi w skład jego majątku osobistego, który zgromadził przed powstaniem wspólności majątkowej lub uzyskał np. z tytułu darowizny otrzymanej po ślubie, może w testamencie zapisać dowolnie wybranemu spadkobiorcy.
Wspólny testament małżonków – czy jest możliwy?
W kontekście dziedziczenia małżonków związanych wspólnością majątkową, często pojawia się także pytanie o możliwość sporządzenia testamentu wspólnego. Chodzi o sytuację, w której mąż i żona w jednym dokumencie zapisują sobie nawzajem w spadku cały swój majątek – na wypadek śmierci jednego z małżonków.
Należy podkreślić, że sporządzenie takiego testamentu nie jest dopuszczalne w świetle przepisów prawa. Zgodnie bowiem z art. 942 KC może zawierać on rozporządzenia wyłącznie jednej osoby.
👀 Sprawdź 👉👉 Wpływ rozwodu na sprawy spadkowe i dziedziczenie ustawowe ❤️🩹💸
Małżeńska wspólność majątkowa a spisanie testamentu podczas trwania małżeństwa
Wspólność majątkowa małżeńska to tzw. współwłasność łączna. Polega ona na tym, że każdy ze współwłaścicieli posiada wspólną własność nieokreśloną żadnymi udziałami, ale rozumianą jako współudział w całości.
Dodatkowo należy pamiętać, że ustawodawca wprowadził w art. 35 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, zakaz podziału majątku wspólnego podczas trwania ustroju wspólności majątkowej, wskazując, że żaden z małżonków „nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku”.
Zakaz rozporządzania majątkiem wspólnym dotyczy tylko czynności dokonywanych pomiędzy żywymi tzw. inter vivos. Jak podkreślają komentatorzy i piśmiennictwo, małżonkowie mogą swobodnie dokonywać czynności mortis causa tj. rozporządzeń testamentowych.
Marlena Słupińska-Strysik
Dziedziczenie i swoboda testowania na gruncie prawa spadkowego
Dziedziczenie na wypadek śmierci małżonka może następować na podstawie ustawy lub woli samego spadkodawcy wyrażonej w testamencie. Kluczowe znaczenie w tym kontekście ma zasada swobody testowania, stanowiąca fundament dziedziczenia testamentowego.
Swoboda testowania to jedna z najważniejszych zasad, a w istocie praw spadkobiercy, dzięki której może on swobodnie dysponować swoim majątkiem na wypadek śmierci. Dowolność ta ma odzwierciedlenie w testamencie, w którym testator może rozporządzić swoimi prawami majątkowymi, jak i niemajątkowymi.
Zasada swobody testowania jest ogólnym postulatem nauki prawa, co podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 października 2022 roku, sygn. akt: I CSK 2063/22 i stanowi fundament europejskiej, w tym polskiej kultury prawnej. Została ona także wyrażona w Konstytucji RP, a – co dalej w tezie postanowienia podkreślił SN – „gwarancje konstytucyjne nakładają na ustawodawcę obowiązek ukształtowania instrumentów prawnych w taki sposób, aby zapewniały one możliwość swobodnego rozporządzania majątkiem spadkowym i ochronę woli spadkodawcy”.
Źródło:
- https://arslege.pl/opis-i-oszacowanie-zajetej-nieruchomosci/k14/a10279/
- https://arslege.pl/zakaz-dokonywania-niektorych-czynnosci-w-czasie-trwania-wspolnosci-ustawowej/k2/a442/
- https://arslege.pl/skladniki-majatku-osobistego/k2/a439/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
