Wraz z uprawomocnieniem wyroku rozwodowego ustaje wspólność majątkowa. Trzeba podzielić majątek wspólny. W artykule „Co należy się żonie po rozwodzie” znajdziesz odpowiedź na pytanie, jak rozliczyć majątek małżonków. Zapraszam do lektury!
Podział majątku po rozwodzie
Podział majątku wspólnego dotyczy małżonków, którzy nie podpisali intercyzy (nie mają rozdzielności majątkowej). Zazwyczaj każdemu z małżonków należy się połowa majątku wspólnego.
Sąd z ważnych przyczyn może ustalić proporcję inaczej, czyli przyznać jednemu z Was większą część w majątku.
Pomiędzy żonę i męża dzieli się te składniki, które stanowiły element majątku wspólnego:
- w chwili ustania wspólności ustawowej (rozwodu),
- i które istnieją w chwili dokonania podziału majątku.
Zobacz także: Spłata męża po rozwodzie
Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
Zgodnie z art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w skład majątku wspólnego wchodzą:
„Do majątku wspólnego należą w szczególności:
„1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.”
Po rozwodzie trzeba więc podzielić majątek nabyty za wspólne środki. Powinieneś sporządzić listę rzeczy kupionych w trakcie małżeństwa za:
- Twoje i małżonka wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej (dotyczy to także renty z tytułu niezdolności do pracy i emerytury);
Przykład:
Jeden z małżonków pracuje na umowie o pracę. Drugi prowadzi działalność gospodarczą. Podziałowi będą podlegać rzeczy zakupione zarówno za wynagrodzenie z umowy o pracę i za dochód z działalności.
- dochody z majątku wspólnego oraz dochody z majątku osobistego Twojego i małżonka;
Przykład:
Jeden z małżonków posiada mieszkanie, które kupił przed ślubem. Małżonkowie kupili wspólnie drugie mieszkanie. Oba mieszkania są wynajmowane. Do majątku wspólnego zaliczony będzie dochód z najmu obu mieszkań.
Warto też mieć na uwadze art. 34 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.”
Podzielić trzeba więc wszystkie urządzenia gospodarstwa domowego – nawet jeżeli zostały darowane tylko jednemu z małżonków.
Przykład:
Żona dostała lodówkę od rodziców. Małżonkowie korzystają z niej wspólnie. Rodzice żony nie zastrzegli, że korzystać z niej może tylko żona. Lodówka będzie podlegała podziałowi.
Zobacz także: Jak wygląda rozprawa rozwodowa
Składniki niepodlegające podziałowi po rozwodzie
Poniżej zamieszczam listę rzeczy i praw, które nie podlegają podziałowi po rozwodzie. Lista składników niepodlegających podziałowi jest naprawdę długa.
Zobacz także: Skutki wyprowadzki przed rozwodem
Podziałowi nie podlegają zużyte zgodnie z prawem składniki majątku
Sąd Najwyższy orzekł, że:
„Nie uwzględnia się wspólnych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36 – 40 k.r.o. i art. 42 k.r.o.), należy jednak uwzględnić te składniki majątkowe, choć tylko w ramach rozliczeń, tj. rachunkowo, które zostały przez jedno z małżonków bezprawnie zbyte, zniszczone zużyte lub roztrwonione.”
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2020 roku, I CSK 657/18).
Przykład:
Żona dostała od rodziców konia wartego 60 tys. zł. Po 8 latach koń zdechł.
Zobacz także: Jak napisać wniosek o rozwód
Podziałowi nie podlegają też majątki osobiste jednego z małżonków
Ważne! Majątek osobisty każdego z małżonków nie jest objęty wspólnością ustawową.
Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- Przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
Przykład:
Jeden z małżonków kupił mieszkanie przed ślubem. Mieszkanie to jego majątek osobisty.
- Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
Przykład:
Jeden z małżonków odziedziczył po babci dom. Dom nie wchodzi do majątku wspólnego.
- Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
Przykład:
Jeden z małżonków jest wspólnikiem spółki cywilnej. Roszczenie o zwrot wniesionego wkładu oraz prawo do udziału w zyskach spółki wchodzą do jego majątku osobistego.
- Przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
Przykład:
Ubrania i kosmetyki to majątek osobisty małżonka, do którego należą.
- Prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
Przykład:
Na rzecz żony ustanowiono służebność mieszkania (służebność osobistą) na nieruchomości należącej do jej rodziców. Służebność nie wchodzi do majątku wspólnego
- Przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
Przykład:
Jednego z małżonków potrącił samochód. Zakład ubezpieczeń kierowcy wypłacił mu odszkodowanie oraz zadośćuczynienie za krzywdę. Otrzymane kwoty stanowią jego majątek osobisty.
Uwaga! Renta należna poszkodowanemu małżonkowi z powodu:
- całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej,
- z powodu zwiększenia się jego potrzeb,
- zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
wchodzi jednak do majątku wspólnego małżonków.
- Do majątku osobistego wchodzą także wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
Przykład:
Jeden z małżonków przez trzy miesiące nie otrzymał od pracodawcy należnego mu wynagrodzenia. Wierzytelność wynikająca z roszczenia o zapłatę stanowi jego majątek osobisty.
Ważne! Pobrane (faktycznie wypłacone) wynagrodzenie za pracę każdego z małżonków to majątek wspólny małżonków.
- Ponadto przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
Przykład:
Jeden z małżonków wygrał 100 000 zł w zawodach biegowych. Otrzymana kwota to jego majątek osobisty.
- Majątkowe prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa przysługujące twórcy;
Przykład:
Jeden z małżonków jest muzykiem. Prawa autorskie do jego utworów stanowią jego majątek osobisty.
- Przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przykład:
Jeden z małżonków kupił mieszkanie, za pieniądze otrzymane w darowiźnie od rodziców. Mieszkanie może więc doliczyć do swojego majątku osobistego.
Marlena Słupińska-Strysik
Czy w ramach podziału majątku wspólnego dzielone są długi?
Nie! Podziałem nie są objęte długi, ponieważ majątek tworzą jedynie aktywa.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 lutego 2019 roku (III CZP 30/18) wskazał, że:
„Podział majątku dorobkowego (wspólnego), podobnie jak dział spadku, obejmuje jedynie prawa majątkowe (aktywa), a nie rozciąga się na długi (pasywa), a więc że w postępowaniu tym nie można rozliczać długów niepłaconych, zaciągniętych przez małżonków.”
Oczywiście nie oznacza to, że istnienie zobowiązań nie ma wpływu na sprawę o podział majątku. Ich spłata będzie przedmiotem negocjacji między Wami. Dlatego właśnie warto zaangażować dobrego adwokata specjalizującego się w podziale majątku.
Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym
Zgodnie z art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„§ 1. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.”
Wniosek: Żonie i mężowi przysługuje udział wynoszący 50% majątku wspólnego.
Przykład:
Adrian i Olga byli małżeństwem. Adrian zarabiał 4 000 zł, a Olga 8 000 zł. Za zgromadzone środki małżonkowie zdecydowali się kupić dom na wsi oraz dwa auta. Nie ma znaczenia, że Olga zarabiała więcej i przyczyniła się do zakupu w większym stopniu. Udziały Adama i Olgi w majątku wspólnym są równe.
Uwaga! Możesz żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Jak stanowi art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.”
Nierówne udziały w majątku wspólnym można ustalić tylko z ważnych powodów. Definicji „ważnych powodów” nie znajdziesz w żadnych przepisach.
Zobacz także: Przemoc psychiczna a rozwód
Co stanowi ważny powód uzasadniający nierówny podział majątku?
W praktyce sądowej zauważam, że najczęstszymi powodami ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym są:
- hazard;
- rażąca niegospodarność;
- przegrana części majątku w grach losowych;
- przeznaczanie znanych środków na alkohol.
Przykład:
Olga domagała się ustalenia jej udziału w majątku wspólnym wynoszącego 80%. Jej małżonek miał pracę, ale przez wiele lat w trakcie trwania małżeństwa, wydawał pieniądze na alkohol oraz był uzależniony od hazardu. Znaczną część majątku przegrał. Udziały w majątku wspólnym sąd zgodnie z żądaniem Olgi ustalił w stosunku 80:20.
Ważne! Jeżeli wnosisz o ustalenie nierównych udziałów, musisz wykazać istnienie ważnych powodów.
Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 13 sierpnia 2018 roku (III Ca 827/18) wskazał, że:
„Ciężar dowodu wykazania powyższych przesłanek spoczywa na uczestniku postępowania, który zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów.”
Powinieneś więc skompletować wszelkie dowody na poparcie Twoich argumentów. Mogą być to:
- zeznania świadków,
- zdjęcia,
- dokumenty
- czy nawet zrzuty wiadomości SMS bądź konwersacji z komunikatorów internetowych.
Uwaga! Wina w rozkładzie pożycia, która została stwierdzona wyrokiem rozwodowym, nie przesądza o ustaleniu nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Konieczne jest złożenie odrębnego wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Aby go wyczerpująco uzasadnić, możesz wykorzystać dowody zgromadzone na potrzeby postępowania rozwodowego.
Ustalając udziały w majątku wspólnym, sąd bierze pod uwagę stopień w jakim każdy z byłych małżonków przyczynił się do powstania ich wspólnego majątku. Przyczynienie się do powstania majątku to również nakład w postaci wychowywania dzieci we wspólnym gospodarstwie domowym.
Powyższe wynika z art. 43 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:
„Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.”
Rozliczenie nakładów między małżonkami
Małżonkowie przy podziale majątku dokonują również rozliczeń wydatków oraz nakładów, które:
- zostały dokonane z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków,
- zostały dokonane z majątku osobistego jednego z małżonków na rzecz majątku wspólnego.
Przykład:
Magdalena i Daniel wzięli ślub. Para zamieszkała w domu, który Magdalena kupiła sama przed ślubem. Wspólnie przeprowadzili generalny remont. Daniel ma roszczenie wobec Magdaleny o zwrot nakładów poczynionych w czasie trwania związku małżeńskiego na jej nieruchomość. Nakłady wynosiły 150 000 zł, więc od Magdaleny na rzecz Daniela zostanie zasądzona kwota 75 000 zł tytułem zwrotu nakładu z majątku wspólnego na jej majątek osobisty.
Pamiętaj, że wniosek o zwrot nakładów składa się we wniosku o podział majątku. Sąd rozstrzygnie tę kwestię i wyda kompleksowe postanowienie w przedmiocie podziału majątku wspólnego i rozliczenia poczynionych nakładów.
Zwróć też uwagę na art. 45 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.”
Pamiętaj, aby zbierać dokumenty wykazujące dokonane nakłady oraz wydatki. Przede wszystkim zachowaj wszystkie faktury oraz rachunki.
Chcesz podzielić majątek i przygotować wniosek o podział majątku wspólnego?
Nasza Kancelaria Adwokacka posiada bogate doświadczenie w sprawach o rozwód i podział majątku. Chętnie poprowadzimy także Twoją sprawę. Z naszą pomocą możesz przejść przez ugodowy i sądowy podział majątku.
Zapraszamy do współpracy!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
